Hakemlik, futbolun merkezinde strateji ve adaleti sağlamak için kritik bir rol oynuyor. Bu rol toplumsal cinsiyet kalıplarına rağmen kadınlar tarafından da başarıyla üstleniliyor. Kadın hakemleri sahalarda görmek genç hakem adaylarına da ilham oluyor.
Bölgesel ligde kadın hakem olmayı Merve Nur Çiçek ve Rabia Gönen’le konuştuk.
16 yaşında hakemlik kariyerine adım atan Merve Nur Çiçek, futbol tutkusunu hakemlikle birleştirerek genç yaşta bu alanda aktif olmaya başladı. Oyun içindeki deneyimi ve tutkususun hakemlik kariyerine sağlam bir temel oluşturduğunu belirtiyor. Kendi hikayesini paylaşan Çiçek, “Futbolla iç içeydim. Aktif bir sporcu olmak, hakemlik kariyerime büyük katkı sağladı” ifadesinde bulundu.
Merve Nur Çiçek: Futbolun Kadın Yüzü
Sahalarda kadın hakemlerin varlığının kendisini mutlu ettiğini belirten Merve Nur Çiçek hakemlik kariyerinin nasıl başladığını aktardı:
“Hakemlik kariyerime 16 yaşında adım attım. Çocuk yaşta futbolun içinde olmam, bu alanda hakemlik yapma kararımı etkiledi. Bir maçta bir hakem hocam hırslandırmıştı beni; yapmadığım bir müdahaleyi yaptın diyerek penaltı verdirmişti. Bu olay benim için bir dönüm noktasıydı. O günden sonra hakem olmaya karar verdim ve 16 yaşında hakemlik yapmaya başladım. Motivasyonum, emeğin karşılığını alacağım inancıyla dolu. Futbol sahalarında kadın hakemlerin varlığı beni her zaman mutlu etmiştir.”
Merve Nur Çiçek, beden eğitimi öğretmenliği son sınıf öğrencisi olmanın yanı sıra spor salonlarında antrenörlük yaparak ve tenis antrenörlüğü uzmanlığını kazanarak çift yönlü bir kariyer sürdürüyor. Özellikle alt yaş gruplarına tenis antrenörlüğü yapan Çiçek, futbol hakemliğini ise sadece bir hobi olarak değil, aynı zamanda bir meslek olarak görüyor.
Futbolcu geçmişine sahip olan Çiçek, erkeklerin egemen olduğu alanlarda başarılı olmanın kendi motivasyonunu artırdığını söylüyor. Ancak bazen hakemlikte emeklerin karşılığını alamamanın zorlayıcı olabileceğini ve hem zihinsel hem de fiziksel olarak yıpratıcı olabileceğini ekliyor.
Kadın hakemlerin maruz kaldığı ön yargılara değinen Çiçek cümlelerini şöyle sürdürdü:
“Hakemlik, farklı kişilerle karşılaşmayı ve farklı bölgelerde maç yönetmeyi sağlayan heyecan verici bir meslek. Diğer şehirlerden gelen hakemlerle birlikte çalışmak benim için ayrı bir keyif. Ancak kadın hakem olmanın yanında getirdiği ön yargılarla da mücadele etmek zorunda kaldım. Maalesef, hala kadın hakemlerin kararlarının sorgulandığı ve hatta küçümsendiği bir algı var. Ancak doğru kararlar verildiğinde, bu ön yargıların ne kadar temelsiz olduğunu görebiliyoruz.”
Rabia Gönen: Sahadaki Güç
Rabia Gönen ise yakın bir abisinin tavsiyesi üzerine hakemliğe adım attı ve kısa sürede Kadın Bölgesel Yardımcı Hakemi unvanını kazandı. Gönen, deneyimlerini paylaşırken, “Maçlara çıktıkça gelişimimi fark etmek ve takdir edilmek beni motive ediyor. Elbette, hakemlik yaparken önyargılarla karşılaşıyoruz, özellikle de kadın hakemler olarak. Ancak sahada duygularımızı geride bırakıp profesyonelce kararlar almalıyız. Hatalarımız olabilir, ancak sürekli kendimizi geliştirme gayretindeyiz” dedi.
Özel eğitim branşında ücretli öğretmenlik yapan ve hakemlik faaliyetlerinin ek gelir kaynağı olduğunu belirten Gönen: “Hakemlikte hata yapma oranı çok düşük olmalı. Bunun için sadece kuralları bilmek yetmiyor” şeklinde konuştu.
Cümlelerine devam ederken hakemlere ve özellikle kadın hakemlere önyargıların olduğunu öne süren başarılı hakem:’’ Bazı zamanlar bende “acaba devam etmeli miyim” sorusunu kendime sordum. Sahada duygularımızı geri planda bırakmamız gerekmektedir. Hatalar tabi ki oluyor ama kendini geliştirmeye çalışmak ve hataları minimum düzeye indirmek temel hedefim oldu.’’ diyerek ekledi:
‘’ Kadınların isteyip de yapamayacağı şey yoktur fikrimce. Çabalamak, ter dökmek ve emek vermek gerekiyor. İstersek her işin üstünden geliriz’’
Üst ligdeki futbol maçlarında hakemlik yapmanın, disiplin, dikkat, kondisyon ve koordinasyon gibi daha fazla yetenek ve özen gerektirdiğini belirten Rabia Gönen, stres yönetiminin bu seviyede daha da önemli hale geldiğini vurguluyor. Gönen, karar verirken dış etkenlere karşı dikkatli olmanın ve bazen cinsiyetine yönelik ayrımcı sözlere karşı kulaklarını kapatıp işlerini en iyi şekilde yapmanın gerekliliğine işaret etti.
Sporcuların heyecanlı, sinirli veya stresli olabileceğini belirten Rabia Gönen, ‘’Karar verme stratejileri geliştirmeli, her maçta kendimizi güncellemeli, özeleştiri yapmalı ve gelişimde yukarıya ivme almak zorundayız. Aksi takdirde cezaya giriyoruz ve maç verilmiyor. Sporcular heyecanlı, sinirli veya stresli olabilir. Bizler her zaman kontrollü ve sakin olmalıyız ki doğru kararlar verelim’’ dedi.
Yüksek lisans yaptığını söyleyen Gönen,’’Şu an yüksek lisansta 2.yılım. Beden eğitimi bitirmiş olmak koşu altyapısı ve sakatlıkları önlemede büyük bir etkiye sahip. Spor geçmişimin olması birçok branşta müsabakalara gitmiş olmam stres yönetimi ve strateji konusunda olumlu yönde etkiledi. ‘’diyerek sözlerine şöyle devam etti.
‘’Toplumsal algıyı kırmak zor ama önce kendi zihnimizi düzenleme ile başlayabiliriz. Siz kendini nerede görmek istiyorsunuz? Hakemliğe ilginiz var ise bir yerden başlamak gerekiyor, maça çıktıkça tecrübe artacak ve hakemliğe devam etmek isteyeceksiniz. Sizin yapmanızı istemeyenler elbette olacaktır, önemli olan sizin neyi yapmak istediğinizdir. Bir şeyi istiyorsak kulaklarımızı kapatmamız gereken durumlar olur. Bu duymamak ve ilerleyebilmek için gereklidir.’’
Ön yargıları Yıkmak İçin Mücadele
Her iki kadın hakem de sahadaki baskılarla başa çıkmak için dik duruşlarını koruyor. Tribün, oyuncular ve antrenörlerin baskısı altında direnç gösterip ayakta kalmak, kadın hakemlerin en büyük meziyetlerinden biri haline geldi. Kadın hakemler olarak, kararlarımızı vermeden önce durup düşünüyor ve beklenmeyen durumları öngörerek sakin kalıyoruz. Bu, daha doğru ve sağlam kararlar almamızı sağlıyor.
Geleceğe Yönelik Umudumuz
Kadın hakemlerin sayısı ve başarıları giderek artıyor. Beden eğitimi ve spor geçmişi, sahada daha etkili olmamıza yardımcı oluyor. Toplumsal algıyı değiştirmek zor olabilir, ancak kendi zihinlerimizi düzenleyerek ve kararlılıkla ilerleyerek bu mümkün. Kadınların isteyip de yapamayacağı bir şey yok. Çabalamak, ter dökmek ve emek vermek gerekiyor. İstersek her işin üstesinden gelebiliriz.
Kadın hakemler, sahadaki güçlü duruşları ve kararlılıklarıyla önyargıları yıkıyorlar. Futbol sahalarında kadınların varlığı, sporda eşitliği ve çeşitliliği destekleyen bir adımı temsil ediyor.
